4: Dymek - robotnik, mąż Dymkowej Ignacy - lat 20, syn Dymków Kazimierz - kierownik i buchalter w miejscowej spółdzielni, narzeczony Helenki Hilary Kopeć - kum Dymka
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
2 dzieci: Jaś - lat 14, syn Dymków Józia - lat 10, córka Dymków
+ kilku robotników w Akcie III (najpierw głosy, potem wchodzą)
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Akt I, 3 sceny. Akt II, 7 scen. Akt III, 5 scen.
MIEJSCA AKCJI
Jedność miejsca - Mieszkanie Dymków. Obszerna izba.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Pieniądze, którymi Kopeć przekupuje Dymka w Akcie II, nowe, świeżo wydrukowane. Potem, w Akcie III, Dymkowa je drze na drobne kawałeczki.
Kasza zakupiona w spółdzielczym sklepie zostaje dwukrotnie rozsypana na podłogę.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Jasiek w Akcie III wchodzi na krzesło i zaczyna śpiewać Na barykady.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język współcześnie zrozumiały. Przewaga żywych dialogów. Wiele archaizmów i przejęzyczeń (np. kuropatywa zamiast „kooperatywa”) - stylizacja na język ludzi niewykształconych (głównie u Dymka).
DYMKOWA: A ty szelmo! To ty nie możesz matki słuchać? I pewno też kiełbasę z szafy wyciągnęłaś? Kto kiełbasę wyciągnął? JÓZIA (cienkim głosem): Ja, proszę mamy. JAŚ: Oho, kiełbasa z „kuropatywy” i gorzałka ze sklepu fabrycznego! Pewnie się tam strajk w brzuchu zrobi… Wesoło i strasznie zarazem. Bo choć bawią dialogi i kłótnie w stylu włoskim, to jednak przeraża mąż, którego głównym argumentem w rozmowie z żoną jest pięść.
Jakość rozmowy matki z dziećmi też jest bardzo niska, jednak taki sposób komunikacji jest obecny we współczesnych serialach i filmach komediowych, szczególnie amerykańskich. Zwroty: gamoniu, niezdaro dziś zastępują współczesne odpowiedniki, takie jak np.: debil lub pinda. W tym dramacie takie zwracanie się do siebie członków rodziny ma przedstawiać zacofanie, braki w edukacji, a nie nowoczesność, i to może być ciekawym połączeniem z praktykowanym w niektórych polskich serialach poczuciem humoru. Interesujący i współcześnie dość często obecny jest wątek straszenia wyolbrzymionymi konsekwencjami nieuświadomionych ludzi. Kopeć straszy Dymka zamknięciem fabryki, co jest oczywiście niemożliwe, ale przerażony Dymek tylko tyle z tego rozumie, że nie będzie miał co jeść, więc ze strachu przed głodem zrobi dużo. On jeszcze nie wierzy w to, że oprócz prawa do życia, ma jeszcze prawo do godnego życia. Dla niego strach jest bardziej wiarygodny niż wolność.
Może być o tym, jak politycy sprawnie potrafią skłócić ze sobą społeczeństwo, by osiągnąć cel. W tym dramacie znalazł się „jeden rozumny”, który w porę to napięcie rozładował, współczesna Polska nie ma niestety tak niezależnej opozycji: KAZIMIERZ: Także to dajecie się prowokować znowu. Jego (wskazuje na Dymka) sprowokował wczoraj, a was dziś. Wczoraj namawiał go do zdrady. Spoił i po pijanemu przekupił. Patrzcie, leżą podarte i zdeptane judaszowskie pieniądze. Dymek miał paść ofiarą prowokatora wczoraj, a wy chcecie uczynić to samo dzisiaj! Nie dajcie się, towarzysze. Jeśli jego prowokował do zbrodni wczoraj, to was dzisiaj! Nie dajcie się, towarzysze. Dymek nie winien! Karać należy winnych, Dymek nie winien!
D.G.
Historycznie - rodząca się świadomość robotnicza, początki ruchu spółdzielczego, działalności związkowej, walki o prawa pracownicze.
Obyczajowo - wstrząsający obrazek rodziny, w której wszyscy żyją w strachu przed ojcem, pijącym i bijącym. Matka i dzieci lawirują, kłamią i uciekają się do podstępów, byle tylko nie zdenerwować Dymka, który tępi dążenie do wykształcenia, zdobycia wiedzy, zmiany na lepsze, a wszelkie próby samodzielnego myślenia traktuje jak zamach na swoją pozycję. Społecznie - zawsze się znajdzie jakiś prowokator (Kopeć), który będzie próbował nieświadomych przekupić osobistymi korzyściami. Na szczęście może się też zjawić dziecko (Jaś), które ujawni judaszowy spisek. (sic!)
U.K.
Historia z gatunku: „Z rodziną najlepiej na zdjęciu”. Wielkie korporacje vs lokalni przedsiębiorcy. Życie na kredyt. Współczesne kooperatywy spożywcze, oddolne inicjatywy lokalne. Jakość nie ilość.
E.O.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Bardzo ciekawe, charakterystyczne postaci. Mocne osobowości. Emocjonalne, żywe, dowcipne i zjadliwe dialogi. Ciekawa postać Dymka, który jako głowa rodziny musi być silny i zaradny, a tak naprawdę żyje w strachu, ucieka w alkohol, nie rozumie zmian, które nadchodzą.
D.G.
Kwestia obsadowa - dwoje dzieci Dymków.
U.K.
Postaci soczyste, charakterystycznie zarysowane. Mocno podkreślone relacje z domowego piekiełka. Szczególnie zabawna postać Jasia, czternastolatka - łobuza, który podsłuchuje rozmowy dorosłych i w odpowiednich momentach uszczypliwie pointuje sytuacje.
E.O.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Dużo moralizatorstwa, które przysłania potencjał tego tekstu. Dramat, szczególnie w ostatniej scenie „nawrócenia” Dymka, brzmi dosyć naiwnie.
D.G.
Dydaktyczne, umoralniające zakończenie, w którym ruch robotniczy niesie zbawienie, trzeźwość, zgodę rodzinną i szczęście małżeńskie. Mogła być tragedia - a wyszła naiwna przypowieść.
U.K.
Świetnie została tu uchwycona rodzina w swoim naturalnym, domowym środowisku. Tylko historia ojca, który sprzedaje syna, jakoś banalnie uchwycona i słabo zakończona.
E.O.
UWAGI DODATKOWE
Brak uwag.
D.G.
Dramat propagandowo-socjalistyczny, w moim przekonaniu nawiązujący przekornie do W Dąbrowie GórniczejGabrieli Zapolskiej.
Przywodzi mi również na myśl Owoc żywota twego Ewy Ostrowskiej.
U.K.
Brak uwag.
E.O.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1926
WYDANIE
Wojnarowska Zofja, W sidłach Judasza: sztuka w 3 aktach, Centralny Komitet Dnia Spółdzielczości, Warszawa, 1926
DOSTĘPNOŚĆ
Biblioteka Narodowa
PRAPREMIERA
brak informacji
INNE WAŻNE REALIZACJE
brak informacji
CIEKAWOSTKI
Autorka pisała również pod pseudonimami: Bronisława, Jan Hutnik.
