3: Anna - architektka, lat około 30 Monika - lekarka Antosia - zalotna, młoda służąca + 1, o której się mówi: Józwowa - bita żona Józwy
MĘSKICH
0 + 3, o których się mówi: lekarz Jurek - mąż Moniki Józwa - sąsiad, który bije żonę
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
0 + jedno dziecko w drodze
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Akty I-III, bez podziału na sceny.
MIEJSCA AKCJI
Duże przestronne mieszkanie z wielkim oknem, a w nim duży pokój - pracownia architektoniczna Anny. Sucho, nowocześnie, surowo.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Telefon – wszystkie rozmowy z nieobecnymi mężczyznami (lekarzem oraz Jurkiem) odbywają się przez telefon.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Brak.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Współcześnie, lekko, konkretnie napisane. Nie ma romantycznej paplaniny oraz nadmiaru tekstu. Momentami może wydawać się trochę przegadany. Do pracy na scenie potrzebne ewentualne skróty.
KONWENCJA
dramat psychologiczny / psychologiczny realizm
TEMATYKA
SŁOWA KLUCZE
ambicja / choroba / ciąża / dziecko / idealizm / in vitro / kłamstwo / kłamstwo kochanka / konformizm / miłość / nieślubne dziecko / racjonalizm / rozczarowanie / samorealizacja / spełnienie / udawanie emocji i uczuć / wiara w miłość / wychowanie dziecka / wygoda życia / zazdrość / zdrada
TROPY INTERPRETACYJNE
O gwałcie, o aborcji, o prostytucji. O tym, że miłości nie ma, bo i po co ludziom ona. O tym, że trzeba kochanków mieć sezonowych. O tym, że się prostym dziewczynom wydaje, że jak się trochę posprzedają, to potem się odbiją i będą panie, a na chłopach się zemszczą (choć ukazana w dramacie perspektywa nie pozostawia złudzeń, że jest dla nich jakiekolwiek inne wyjście… A już na pewno nie ma go w miłości).
Dwie kobiety, czule do siebie usposobione. Jedna: ogień, macierzyństwo, miłość. Druga: praca, czyn, chłód, racjonalizm.
Opowieść o domu samotnej kobiety, w którym z wyboru nie ma zapachu jedzenia i zapasów, które zarezerwowane są dla „kobiet-służących”.
Homoerotyczna relacja pomiędzy bohaterkami.
W dramacie pojawia się temat sztucznego zapłodnienia. Nie wiadomo, na czym dokładnie polega ta metoda, ale jest ona w równym stopniu potrzebna, co kontrowersyjna.
Akcja zaczyna się od sceny, w której sąsiad-alkoholik tłucze żonę. Jedna z bohaterek twierdzi, że nigdy się do tego nie przyzwyczai, a druga, że nie można takiej kobiecie odbierać męża, nawet najgorszego, bo nie poradzi sobie sama - życie to prosty rachunek, coś za coś.
Antosia mówi, że chce kochać, zakochiwać się i uprawiać seks, ale dzieci rodzić nie chce. Bardzo wyraźny głos w sprawie wolności seksualnej oraz wolności kobiet do decydowania o własnym ciele.
Kobiety jako nowa siła rządząca światem: Musimy zacząć wychowywać mężczyzn.
M.J.
Klasyczny schemat trójkąta, in vitro, dziecko niechciane.
A.K.
Dramat porusza kwestię życiowych wartości: czy w życiu należy kierować się miłością i ślepo wierzyć w słowa ukochanej osoby, czy ważniejsza jest koncentracja na realizacji własnych ambicji i celów zawodowych.
Opowiada o tym, co przynosi rozczarowanie, o konformizmie i wygodzie życia w zamian za udawanie emocji i uczuć.
Pojawia się też temat nieślubnego dziecka i aborcji.
Koresponduje również z współcześnie szeroko omawianym tematem zapłodnienia in vitro.
Morozowicz-Szczepkowska pokazuje także, jaką siłę może mieć przyjaźń kobiet.
Wszystkie tematy aktualne. Można je rozpatrywać w kontekście zmienionych obyczajów społecznych, ale sedno pozostaje uniwersalne.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Tekst napisany na same kobiety! Dobrze napisane bohaterki, ciekawe, niejednoznaczne.
M.J.
Ciekawe postaci kobiece. Szczególnie interesująca postać Anny.
A.K.
Brak.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Brak.
M.J.
Brak.
A.K.
Brak.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Autorka daje również wskazówkę dotyczącą czasu akcji: Dzieje się dzisiaj.
M.J.
Sprawę ważną i wielką sprzedajesz za uścisk miłosny, mała licha samiczko!…
A.K.
Sam dramat warto być może poddać jakiejś adaptacji, skrótom, znaleźć jakąś nieoczywistą formę sceniczną, bo istnieje groźba, że zrealizowany konwencjonalnie będzie po prostu nudny.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1932
WYDANIE
Mrozowicz-Szczepkowska Maria, Sprawa Moniki, Księgarnia F. Hoesicka, Warszawa, 1933
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
27.02.1932, Sala Kameralna Instytutu Reduty w Warszawie (pod kierownictwem Juliusza Osterwy), reż. Zofia Modrzewska
INNE WAŻNE REALIZACJE
realizacja telewizyjna: 1984 - emisja 14.01.1985, Teatr Telewizji, Telewizja Polska Gdańsk, reż. Maria Kaniewska, w roli Anny - Joanna Bogacka, w roli Antosi - Dorota Lulka, w roli Moniki - Małgorzata Ząbkowska
CIEKAWOSTKI
„Sprawę Moniki” uznano za pierwszą polską sztukę feministyczną. W Reducie grana była 320 razy. W Krakowie teatry sądziły się o prawo pierwszeństwa do premiery. Zgłaszali się tłumacze pragnący przełożyć sztukę na francuski, niemiecki, włoski. Takiego sukcesu nie osiągnął wtedy żaden polski autor dramatyczny. Ostatecznie „Sprawę Moniki” wystawiono w Niemczech i w Czechosłowacji. We Włoszech została zakazana przez Mussoliniego. W Ameryce była grana w większych miastach, a ponadto sfilmowana przez Warner Brothers jako „Doctor Monica” z Kay Francis w roli tytułowej (to pierwsza amerykańska ekranizacja literatury polskiej). Agnieszka Jelonek-Lisowska Feministyczna znaczy pornograficzna, Wysokie Obcasy nr 229, 01.10.2011 źródło: http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/127822.html
recenzja „Sprawa Moniki” Antoniego Bogusławskiego opublikowana w Dzienniku Polskim dot. spektaklu Teatru Polskiego ZASP w Londynie w reż. Leopolda Kielanowskiego (1951) http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/97716.html
Zmowa kobiet? Inscenizacje feministyczne w polskim teatrze dwudziestolecia międzywojennego - obszerny artykuł Diany Poskuty-Włodek na łamach czasopisma literaturoznawczego Przestrzenie teorii dotyczący m.in. realizacji Sprawy Moniki http://pressto.amu.edu.pl/index.php/pt/article/viewFile/3968/4016
