6: Filemon / Raleigh - starszy brat Klelii, mąż Baucis Tircis / Paget Damon / Stairs - narzeczony Klelii Prezes ministrów Hamilton (Ewander) Parlamentarz
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
8 statystów: Lokaj I Sąsiad Młody sąsiad II Sąsiad III Sąsiad IV Sąsiad V Sąsiad VI Sąsiad + nieokreślona liczba służących rozstawiających i nakrywających stół w części pierwszej
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Część I, bez podziału na sceny. Intermezzo, bez podziału na sceny. Część II, bez podziału na sceny.
MIEJSCA AKCJI
Wielka Brytania, lata 60. XVIII wieku. Łąka u brzegu lasu. Z prawej strony widać rząd wierzb, ocieniających brzeg niewidocznej zresztą rzeki […]; jesienny dzień. Część I - środek dnia. Intermezzo - rok wcześniej. Część II - popołudnie i wieczór tego samego dnia, co Część I.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Pierścionek zaręczynowy Klelii, który otrzymała od Damona, i który mu zwraca pod koniec. Stół, który zostaje wyniesiony na łąkę i nakryty przez służbę do obiadu z okazji rocznicy wydarzeń z Intermezza oraz z okazji przyjazdu Prezesa ministrów. Toczą się dyskusje pomiędzy państwem Raleigh o stosowności jedzenia obiadu na zewnątrz. Pod koniec Części I wszyscy siadają przy stole, a pierwsza połowa Części II toczy się przy nim, podczas poobiedniego picia wina.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
W tytule oraz w samym dramacie jest dość ironiczne nawiązanie do literatury pastoralnej. W części II Pan Raleigh zostaje porównany przez Prezesa do Leonidasa walczącego pod Termopilami.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza. Ostatni monolog Klelii - poezja.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język zrozumiały. Momentami romantyczny, sielankowy, sentymentalny, chwilę później - cięty dowcip, ironia, sarkazm.
Dramat bardzo aktualny. Może dotyczyć współczesnego, społecznego konfliktu liberałów z konserwatystami. Narażanie życia dla idei. Naiwność młodości. Groteskowość wielkich haseł, idei w obliczu śmierci. Korupcja w polityce. Czy w obecnych czasach gotowi jesteśmy oddać życie za nasz kraj? Potrzeba bycia wolnym. Gender. Feminizm, kobieta, która cierpi, dusi się w związku.
D.G.
Tęsknota Klelii za silnymi przeżyciami momentami wydaje się wręcz chorobliwa. Jej poczucie pustki, pragnienie bólu, wielokrotne, okrutne mówienie zakochanym w niej (lub po prostu pragnącym jej) mężczyznom, że cieszyłaby się z ich śmierci - to wszystko z dzisiejszego punktu widzenia można próbować czytać przez pryzmat osobowości borderline.
Złudzenia, nierealistyczne oczekiwania wobec siebie i innych, wobec świata i życia. Złudny jest zarówno pseudosielankowy, wiejski spokój Filemona i Baucis, jak i romantyczne pragnienie bohaterstwa Hamiltona, czy też wyidealizowany stosunek Damona do narzeczeństwa. Złudne jest pragnienie politycznej kariery Tircisa, wygórowane wymagania Klelii wobec poszukiwanego sensu życia, a także jakakolwiek próba uzasadniania decyzji o walce z pretendentem do tronu. W zderzeniu „wszystko, w co wierzyliśmy” z „marność, wszystko marność” - wygrywa jednoznacznie marność. Pytanie - czy to usprawiedliwia dekadentyzm? zblazowanie?
Nie ma już wielkich bohaterów, nie ma już wielkich miłości, nie ma już prawdziwych uczuć, czystych intencji, zamkniętych opowieści, inspirujących legend, przeznaczenia… Sen srebrny Salomei przepisany przez kogoś, komu jest wszystko jedno.
U.K.
Rola wspomnień w życiu człowieka. Czym są wspomnienia? Czy warto je mieć? A może jedynie przeszkadzają i opóźniają moment, w którym można osiągnąć prawdziwe szczęście? FILEMON: Dziękuję, wspomnienia są tylko na to, żeby człowiekowi ciężej było żyć, no i umierać.
Potrzeba wolności i niechęć do wszelkich ograniczeń. KLELIA: Nikt do mnie prawa nie ma, nawet ty, który będziesz moim mężem. Od mojej woli zależy, kogo całować będę.
Okrucieństwo, zuchwałość, brak pokory a może miłości i olbrzymia samotność? KLELIA: Nie kochałabym cię, gdybyś mógł żyć jutro. […] jest mi obojętne, co się z wami stanie […]. Ale może by mi była nieprzyjemna myśl, że jeden z was zginął przeze mnie i popłynęłaby krew na trawę i poplamiła moje białe pantofelki, a ja na pewno żałowałabym moich białych pantofelków.
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Bardzo ciekawa postać Klelii, która ma nietypowe zachowania i poglądy jak na kobietę w tamtych czasach. Kobiety pyskate, mężczyźni niejednoznaczni i zagubieni.
D.G.
W pewnym sensie wszystkie postaci tutaj są na granicy karykatury. Albo jest tak, jakby były zawieszone w niebycie. Antyromantyczny antydramat - więc pojawia się pytanie, jak to grać? Serio się nie da, bo oni wszyscy są sarkastyczni, straceńczy trochę, ironiczni. Komediowo się nie da, bo konflikt to się rozpala, to zanika.
Cała plejada tematów na niby: niby-małżeństwo, niby-narzeczeństwo, niby-bohaterstwo, niby-romans, niby-wojna, niby-zaangażowanie itd. A jednak Damon ni z tego, ni z owego podchodzi do parlamentarza i powala go jednym wystrzałem z pistoletu. A jednak Hamilton umiera na kolanach Klelii. A jednak Klelia przespała się z Tircisem podczas walki ze szkockimi góralami pretendenta do tronu (Karol Edward Stuart).
U.K.
Postać Klelii - niejednoznaczna, zawieszona w niebycie, ciekawa i intrygująca. KLELIA: No to nie ciężko, ale nudno, och, jak nudno… A tu moja młodość przechodzi, najpiękniejsze lata mego życia, i nic… jeden dzień podobny do drugiego, i z dni rodzą się lata, i w końcu starość nadejdzie… Przecież to moje życie, moje własne życie. O, niekiedy chciałabym głośno krzyknąć na uchodzący czas: Stój, czekaj, póki czego nie wymyślę.
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Brak uwag.
D.G.
Intermezzo jest retrospekcją wydarzeń sprzed roku, ale właściwie tematy i tajemnice z przeszłości i z teraźniejszości się przeplatają, mieszają, zaciemniając się nawzajem przez cały dramat. Ciekawa mogłaby być próba zbudowania na scenie współistnienia różnych czasów, różnych narracji.
U.K.
Brak uwag.
A.K.
UWAGI DODATKOWE
Pięknie pokazana bezsensowność umierania za idee. Dramat bardzo ciekawie skonstruowany, przedzielony wyrwaną z kontekstu sytuacją, która staje się pointą po przeczytaniu całości. Bardzo trafnie dobrany tytuł.
D.G.
Ciężko powiedzieć, czy to fatalistyczna wizja natury człowieka, czy krytyka dekadenckiego poczucia bezsensu.
U.K.
Bardzo dobry tekst, dający ogromne możliwości interpretacyjne. KLELIA: Choćby we łzach, choćby w bólach, choćby w rozpaczy i cierpieniu, chciałabym poczuć moje własne życie. KLELIA: Nie trzeba mi ani kochanka, ani męża… chciałabym rozciągnąć się mgłą wieczorną na łące, chciałabym popłynąć światłem księżyca po wodzie… Jak mi lekko…
A.K.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1909
WYDANIE
Hertzówna Amelia, Pastorale, w: Dramaty zebrane, Wydawnictwo KUL, Lublin, 2003, ISBN 83-7363-134-8
DOSTĘPNOŚĆ
w niektórych księgarniach (np. uniwersyteckich, internetowych) i niektórych bibliotekach
PRAPREMIERA
brak informacji
INNE WAŻNE REALIZACJE
brak informacji
CIEKAWOSTKI
Za opracowanie i wstęp do w/w, jedynego jak dotąd, wydania dramatów Amelii Hertzówny odpowiedzialny jest: ks. Marian Lewko. Uzupełnił i przygotował do druku: Wojciech Kaczmarek.
Warto sięgnąć po wstęp w w/w wydaniu. Znajduje się tam próba analizy, czemu - mimo uznania - dramaty Hertzówny tak skąpo były wystawiane.
