TERAZ POLIŻ
  • STRONA GŁÓWNA
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • SPEKTAKLE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • O NAS
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  • STRONA GŁÓWNA
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • SPEKTAKLE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • O NAS
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
TERAZ POLIŻ
Obraz

ANNA ŚWIRSZCZYŃSKA
ORFEUSZ

  • ilość postaci
  • ilość aktów / obrazów, ilość scen w aktach
  • miejsca akcji
  • elementy kostiumowe / rekwizyty
  • odniesienia muzyczne / literackie
  • język
  • konwencja
  • tematyka
  • problemy / możliwości aktorskie
  • problemy / możliwości inscenizacyjne
  • uwagi dodatkowe
  • informacje praktyczne
  • linki
 

ILOŚĆ POSTACI

OGÓŁEM

​11
+ nieokreślona ilość Menad i Gości oberży

KOBIECYCH

​3:
Persefona
Eurydyka
Aglae

MĘSKICH

​8:
Pluton
Orfeusz
Hermes
Cerber
Oberżysta
Grek I
Grek II
Starzec

DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH

nieokreślona ilość statystów:
Menady
​Goście oberży
 

ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH

I akt - 4  sceny
II akt - 4 sceny
III akt - 2 sceny
 

MIEJSCA AKCJI

Akt I
Kawiarnia w Delfach,
Dom Orfeusza - sypialnia,
Góry - spotkanie z menadami.

Akt II
Hades: przestrzeń gdzie zostaje przyjęty Orfeusz przez Plutona i Persefonę, miejsca z duszami etc.

Akt III:
Plener: spotkanie ze starcem, spotkanie z menadami.
 

ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY

​Flet zwołujący menady.
 

ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE

Tematyka nawiązuje do mitów greckich i postaci, które są z nimi powiązane. Pojawiają się więc bohaterowie znani nam z mitologii. Również, choć nie bezpośrednio, widać wpływ Cocteau.
 

JĘZYK

OGÓLNIE

Proza poetycka.

CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA

Język jest zrozumiały.
Dialogi bardzo ciekawe.
Tekst żywy, nie nudzi się.
​Akcja wartka.
 

KONWENCJA

​tragedia filozoficzna
 

TEMATYKA

SŁOWA KLUCZE

afirmacja / analiza porządków kobiecości / cierpienie / filozofia absolutnej ciszy / izolacja od ziemskiego życia / kobiecość / konfrontacja z własnymi iluzjami / małżeństwo / miłość ponad śmierć / mitologia / niezwykłość życia / okrucieństwo / strata bliskich / sztuka apollińska / sztuka dionizyjska / śmiech / teoria śmiechu

TROPY INTERPRETACYJNE

Anarchia, religia, zależność jednostki od innych.
Strach przed śmiercią.
Feminizm, kobiety skupione na szukaniu szczęścia czy spełnienia w życiu, rozwiązłe, a szczęśliwe!
​Małżeństwo, dojrzewanie.
D.G.

​Los zwykłego szarego człowieka, który przez całe życie wypiera zjawisko śmierci. Ma się za niezwyciężonego, nieśmiertelnego, bezkarnego człowieka, który uciekając w cynizm, alkohol, narkotyki, nie chce myśleć o swojej przyszłości, żyje chwilą, jest hedonistą, który nie liczy się z nikim i z niczym, dba tylko o siebie. Jednak często w momencie krytycznym (choroba, śmierć bliskiej osoby) uświadamia sobie, jak miałkie było jego życie i jak jego wygodna filozofia była złudna.

Mit artysty-boga, demiurga, który może wszystko, który może znacznie więcej niż zwykły śmiertelnik.
A.K.

​Cała teoria śmiechu może zostać powiązana z postacią Trickstera, co jest początkiem do dalszych rozważań o współczesnym znaczeniu śmiechu czy też samego zwyczajnego uśmiechu.

Dość dużo powiązań jest również z cyrkiem, z tym dziś już nieistniejącym lub wymierającym.

Inspirującym tematem jest także narkolepsja, która jako choroba neuropsychiatryczna o nieznanym pochodzeniu jest interesującym punktem wyjścia do rozmowy o zdolnościach metafizycznych lub sile woli.

Dramat stwarza możliwości do rozważań na temat ulotności rzeczy i życia, kruchości zdarzeń i czasu. Nieuchronna skończoność życia może być oswajana, prowadzić do autodestrukcji lub może być pojmowana jako walor, prowokować do czerpania z każdej chwili.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE

Brak uwag.
D.G.

​Bardzo ciekawa postać Persefony, która przedstawiona jest nie jako gniewna i niewzruszona, ale jako pełna miłosierdzia: Królowa piekieł, zwyciężona twą wielką miłością, oddaje ci małżonkę Eurydykę…

Eurydyka równie interesująca - mocna i zdecydowana postać.
A.K.

Intrygujące postacie kobiece.
Sporo zgrabnych monologów.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE

Scenografia jest tłem dla sytuacji. Dramat nie powinien być problematyczny inscenizacyjnie.
D.G.

Wymaga ciekawej, uwspółcześnionej adaptacji przestrzeni.
A.K.

Na pewno pomysłu potrzebuje scena rozdzierania Orfeusza.
Dramat wymaga uwspółcześnienia przestrzeni (głównie sceny w Hadesie).
K.W.
 

UWAGI DODATKOWE

​​Bardzo ciekawy dramat, dobrze napisany, dobrze się czyta, bardzo mądrze feministyczny, bez moralizatorstwa czy sentymentalizmu, modnego w tamtym okresie. Z jednej strony dotykamy ludzkiego cierpienia w szerokim zakresie, z drugiej strony doceniamy afirmację i niesamowitość życia. Ogromny potencjał sceniczny.
D.G.

​Mit Orfeusza to opowieść o śmierci i podziemiu, o śmierci Eurydyki, o śmierci Orfeusza, ale to również mit sztuki.  Artysta próbujący wchodzić w kompetencje boga. Dramat w wymowie bardzo aktualny. W świecie dobrobytu i dostatku, w konsumpcyjnym społeczeństwie - problemy, które porusza są niezwykle ciekawe. Wątek romantycznej miłości i decyzji Eurydyki niezwykle mocny i „szorstki“.
A.K.

Dramat w kreatywny sposób opowiada dobrze znany mit. Uruchamia wyobraźnię.

Porusza tematy, które są osobiste i fundamentalne - takie jak miłość, umieranie, pojęcie śmierci, osiąganie dojrzałości i spokoju wewnętrznego, wolność jednostki, szukanie sensu lub pogodzenie z jego brakiem. Dzięki temu wystawienie tekstu może być szczerą historią realizatorów, bardzo autorską, choć istnieje ryzyko, jak zawsze w takim wypadku, że niezrozumiałą. Należy więc mieć nadzieję, że, jeśli opowie się to najuczciwiej jak to możliwe, to zostanie się zrozumianym choćby intuicyjnie.

Istnieje ciekawa płyta o Orfeuszu i Eurydyce -  Anaïs Mitchell - Hadestown, można sobie posłuchać w ramach inspiracji.
K.W.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

DATA POWSTANIA

ok. 1942

WYDANIE

w: Świrszczyńska Anna, Orfeusz. Dramaty, Instytut Badań Literackich PAN, Warszawa, 2014, ISBN/ISSN 978-83-61552-84-0

DOSTĘPNOŚĆ

w księgarniach i bibliotekach

PRAPREMIERA

21.09.1946 - Teatr Ziemi Pomorskiej w Toruniu, reż. Wilam Horzyca

INNE WAŻNE REALIZACJE

31.10.1946 - Teatr Stary w Krakowie, reż. Edmund Wierciński

realizacje telewizyjne:
25.02.1964 - Teatr Telewizji, TV Katowice, reż. Tadeusz Byrski;
26.04.1971) - Teatr Telewizji, TV Wrocław, reż. Krystyna Skuszanka;

CIEKAWOSTKI

Orfeusz Świrszczyńskiej zdobył II nagrodę w konspiracyjnym konkursie dramatycznym w roku 1943.

Pisano o nim w wielu pismach poświęconych problematyce teatralnej: „Teatrze”, „Listach z Teatru”, „Twórczości”  (prof. Srebrny), „Tygodniku Powszechnym”, „Odrodzeniu” (Tadeusza Peipera). Pisano różnie. „Jedni chwalili poetyckość, nastrojowość, nowoczesne podejście do mitologii, ponadczasowość niejako sztuki, jej głębsze filozoficzne podłoże, inni na odwrót. Atakowali przeładowanie elementami filozoficznymi, poetyckimi, wymieszanie greczyzny z nowoczesnością, pojęć epoki klasycznej średniowiecza i czasów współczesnych, wyciągnięcie nieznanych mitów orfickich, a ominięcie popularnej legendy o Orfeuszu.” Sztuka Anny Świrszczyńskiej była niezwykle trudna, na co zwracali uwagę teoretycy teatru i literatury, między innymi profesor Srebrny. Dodatkowo publiczność w Toruniu, przyzwyczajona do lekkiego repertuaru, po prostu nie zrozumiała wymowy spektaklu. Nie potrafiła pojąć licznych antynomii w tekście, takich jak choćby współistnienie ze sobą groteski i liryki, śmieszności i powagi itp. Uwspółcześnienie mitu Orfeusza przez Świrszczyńską i oddanie tego w inscenizacji Horzycy poprzez dobór kostiumów, scenografię, grę aktorską, muzykę, było rażące w oczach konserwatywnej publiczności. Wszystkie te czynniki spowodowały, że toruńska inscenizacja Orfeusza przez widzów została przyjęta raczej z dezaprobatą.
Jakub Grabowicz, Sztuka mierzona polską miarą - „Orfeusz” wg Horzycy, Teatralia Warszawa, 21 września 2011
źródło: http://www.teatralia.com.pl/archiwum/artykuly/2011/wrzesien_2011/210911_smpm.php
 

LINKI

fragment Orfeusza udostępniony przez Ośrodek Badań nad Polskim Dramatem Współczesnym IBL PAN
http://polskidramat.pl/orfeusz-fragment/

tekst sztuki dostępny na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1070/swirszczynskateatr-poetycki.pdf

streszczenie sztuki na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1070/streszczenie-orfeusz.pdf

Orfeusz  w bazie realizacji e-teatru
http://www.e-teatr.pl/pl/realizacje/2534,sztuka.html

Orfeusz  w Encyklopedii Teatru Polskiego
​
http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/2534/orfeusz
AUTORKI
TEKSTY
SŁOWA KLUCZE
WYDARZENIA