8: Gabriela Bełska - babka, lat 82 Julia Czerwieńska - wdowa, lat 60, córka Celiny Maria Łanowa - wdowa, lat 59, córka Celiny Tekla Bełska - wdowa, lat 54, synowa Celiny, bratowa Julii i Marii Joanna Nielewiczowa - wdowa, lat 40, córka Marii Róża Byleńska - rozwódka, lat 35, córka Marii Ewa Łasztówna - panna, lat 18 Zofia Sworzeniowa - służaca, lat 50
MĘSKICH
0
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
1: głos męski zza drzwi, należący do Liwienieckiego: kochanka lub po prostu ukochanego Ewy - nie jest to do końca jasne (+ mówi się o ludziach pracujących w ogrodzie)
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Akt I - 10 scen Akt II - 6 scen Akt III - 8 scen
MIEJSCA AKCJI
Jedno miejsce akcji: Akcja odbywa się w małym domu na wsi u Celiny Bełskiej
Akt I - rano Akt II - wczesne popołudnie Akt III - zachód słońca
Pokój bawialny, w tle przeszklone drzwi na taras i ogród, przez drzwi widać kwitnące drzewa. Kącik babci Celiny (fotel, stolik, pled, podnóżek, poduszka) - wszystkie bohaterki wokół się gromadzą, przychodzą porozmawiać, pomóc.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Kij Julii (opiera się na nim, bo ma problemy z chodzeniem), pomaga sobie nim też Celina.
Każdy akt ma w tle jakiś posiłek (śniadanie i poranna kawa w I Akcie, obiad w II Akcie, wspominany podwieczorek i spóźniająca się kolacja w III Akcie).
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Brak.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język współcześnie zrozumiały, przewaga żywych dialogów, charakterystyczności językowe u poszczególnych postaci.
Współczesna kondycja miłości w małżeństwie. Związki przemocowe, przemoc w związku.
D.G.
Rodzina wielopokoleniowa - rodzina patchworkowa. Poliamoria. Typowo polska licytacja na nieszczęścia (kto ma gorzej?). Subiektywizm pamięci i wspomnień. Nierealność wtłaczanych kobietom romantycznych założeń wobec małżeństwa. Solidarność kobiet czy gniazdo żmij - tzw. krąg kobiecy. Prywatność.
U.K.
Dramat o mężczyźnie, choć mężczyzna nie pojawia się w utworze. Względność tego, co było - przeszłość ma cały czas wpływ na teraźniejszość, fakty minione domagają się rewizji, nie dają spokoju, cały czas są obecne. Według Nałkowskiej: wspomnieniami żyć nie można, to one żyją nami. Wspomnienia nigdy nie pozostają takie same cały czas, zmieniają się, nawet jeśli tego nie chcemy.
Wątek Ewy i wołającego ją mężczyzny. Mężczyzna wygrywa, Ewa „wpada w jego sidła”, co można zrozumieć jako zniszczenie utopionego kobiecego świata. Mężczyzna pokazany jako obcy, pojawiający się i zmieniający dotychczasowy porządek – kanwa wielu seriali i filmów.
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Duże możliwości w budowaniu psychologi postaci.
D.G.
Ciekawe, zróżnicowane i dość charakterystyczne postaci. Bardzo realistyczne, codzienne sytuacje - tzw. żyćko.
U.K.
Brak uwag.
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Brak uwag.
D.G.
Z dzisiejszego punktu widzenia rzecz mocno przegadana i momentami egzaltowana, w złym znaczeniu „babska”: pełna gadania, paplania, słownego przeżywania. Mimo wszystko nie jest to karykatura, rzecz raczej w barwach pastelowych - co z tym zrobić, żeby nie utonąć w pastelowych wzruszeniach? tym bardziej, że ciężko tu znaleźć poczucie humoru…
Ponieważ jednak najważniejszym elementem narracji autorki jest intryga, zaraz za nią postaci i relacje między nimi - sztuka balansuje na granicy anty-kobiecej anegdoty.
U.K.
Brak uwag.
A.K.
UWAGI DODATKOWE
Tekst wymaga odkurzenia, z perspektywy współczesnego młodego człowieka dialogi i problemy mogą wdawać się trochę archaiczne.
D.G.
Ciekawy wątek Ewy Łasztówny, córki „tej trzeciej”, która musi sama zdecydować, czy też być „tą wyklętą trzecią”.
Mimo bardzo kobiecej perspektywy - życie tych kobiet kręci się wciąż wokół mężczyzn, którzy odeszli, oszukali, zmarli, byli dobrzy, źli itp. Przy jednoczesnej dość sielankowej scenerii, chwilami jest to banda nikomu niepotrzebnych bab, które nie potrafią się zająć niczym pożytecznym, więc rozpamiętują wspomnienia. Autorka nawet w spisie postaci charakteryzuje je poprzez: a) wiek, b) stan cywilny (!), c) ewentualne pokrewieństwo z pozostałymi; tylko jedna Zofia - służąca - nie ma podanego stanu cywilnego.
Interesujące postawienie „prywatnego”, „przestrzeni prywatnej” i „domowej codzienności” w centrum uwagi. Próba analizy szczęścia i nieszczęścia z tej właśnie perspektywy.
U.K.
Potrzeba ożywienia dialogów, znacznych skrótów w obecnej formie dramat jest dość monotonny, duszna atmosfera.
A.K.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1930
WYDANIE
w: Nałkowska Zofia, Utwory dramatyczne, Czytelnik, Warszawa, 1990, ISBN 83-07-02062-X
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
21.03.1930, Teatr Polski w Warszawie, reż. Maria Przybyłko-Potockiej (grająca również rolę Joanny w tym spektaklu) spektakl zagrano 31 razy
INNE WAŻNE REALIZACJE
realizacje telewizyjne: 1966 - emisja 28.11.1966, reż. Ireneusz Kanicki, w roli Joanny - Aleksandra Śląska, w roli Tekli - Ryszarda Hanin 1974 - emisja 3.11.1974, reż. Jan Kulczyński, w roli Joanny - Zofia Mrozowska, w roli Tekli - Zofia Rysiówna, w roli Róży - Barbara Kraftówna 1987 - emisja 2.11.1987, reż. Magdalena Łazarkiewicz, w roli Joanny - Krystyna Janda, w roli Julii - Krystyna Sienkiewicz oraz: 1977 - produkcja RFN, reż. Krzysztof Zanussi
CIEKAWOSTKI
Boy-Żeleński napisał: sztuka pani Nałkowskiej stała się wydarzeniem sezonu. Zdaniem Boya: przełożona na obce języki będzie godnie reprezentować nasz teatr za granicą. Istotnie szybko posypały się propozycje przekładów z Niemiec, USA, Norwegii, Jugosławii. Słuchowisko według Domu kobiet nadało radio norweskie.
Zmowa kobiet? Inscenizacje feministyczne w polskim teatrze dwudziestolecia międzywojennego - obszerny artykuł Diany Poskuty-Włodek na łamach czasopisma literaturoznawczego Przestrzenie teorii dotyczący m.in. realizacji Domu kobiet http://pressto.amu.edu.pl/index.php/pt/article/viewFile/3968/4016
