TERAZ POLIŻ
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • OPEN CALL IDOLKI 2022
  • SPEKTAKLE
  • BILETY/TICKETS
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • OPEN CALL IDOLKI 2022
  • SPEKTAKLE
  • BILETY/TICKETS
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
TERAZ POLIŻ
Obraz

ANIELA KALLAS
ŻONA CZY KOCHANKA

  • ilość postaci
  • ilość aktów / obrazów, ilość scen w aktach
  • miejsca akcji
  • elementy kostiumowe / rekwizyty
  • odniesienia muzyczne / literackie
  • język
  • konwencja
  • tematyka
  • problemy / możliwości aktorskie
  • problemy / możliwości inscenizacyjne
  • uwagi dodatkowe
  • informacje praktyczne
  • linki
 

ILOŚĆ POSTACI

OGÓŁEM

​18

KOBIECYCH

10:
Eliza - żona Romana, przewodnicząca komitetu feministycznego
Ada Wiśniewska - modelka pozująca Romanowi i jego kochanka
Mela - członkini komitetu, koleżanka Ady
Józefa - koleżanka Ady
Kotowska - kuzynka Ady, wdowa
Irena Zejdowska - pani z komitetu
Sarnowska - pani z komitetu
Lipska - pani z komitetu
Kulińska - pani z komitetu, radykalna neofeministka (jak sama twierdzi)
Jagusia – służąca

MĘSKICH

6:
Roman - malarz
Melański - dziennikarz
Łubin - malarz
Szklarski - kolega Ady
Wiślicki - kolega Ady, dramatopisarz
Ogrodzki - kolega Ady

DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH

2:
Dorożkarz
Posłaniec nr 18
 

ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH

Akt I - 9 scen
Akt II - 9 scen
Akt III - 9 scen
 

MIEJSCA AKCJI

Rzecz dzieje się w mieście. Czasy współczesne.

Akt I - pokój w mieszkaniu Romana i Elizy przerobiony na pracownię malarską Romana, z niego przejścia: na werandę przez oszklone drzwi; do facjatki po krętych schodkach zasłoniętych kotarą; do przedpokoju, do buduaru i do jadalni.
Akt II - pokój ten sam, co w Akcie I, tylko na werandzie nie ma już sztalug z obrazem, ani fotelu, na którym Ada pozowała.
Akt III - jak w Akcie II.
 

ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY

Sztalugi, obrazy, palety, farby, pędzle - akcesoria pracy Romana.
W Akcie I Roman maluje w trakcie rozmowy, potem Łubin i Melański oglądają obraz i komentują go.
 

ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE

Odniesienia do Mickiewicza (cytat z Pana Tadeusza) i do Sienkiewicza. Wspominani są Friedrich Nietzsche, Johann Wolfgang von Goethe, Max Stirner, H. G. Ollendorff.
 

JĘZYK

OGÓLNIE

Proza.

CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA

Język staroświecki.
Drobne wtrącenia z łaciny, angielskiego, niemieckiego.
 

KONWENCJA

dramat mieszczański / groteska / wg autorki: komedia
 

TEMATYKA

SŁOWA KLUCZE

cnota / feministka / feminizm / hipokryzja / kochanka / kompromitacja / małżeństwo / mąż / poligamia / polityka / potrzeba sukcesu / swoboda seksualna / wyrachowanie / zakłamanie / zdrada / znajomości / żona

TROPY INTERPRETACYJNE

Moralno-feministyczna. Taka niby standardowa sytuacja: biedna żona poświęcająca karierę dla męża, tylko pytanie tutaj można skierować do żony, czy przypadkiem nie jest jej to na rękę?
O zamiataniu pod dywan problemów emocjonalnych.
​O braniu konsekwencji za własne decyzje, szczególnie te moralnie niewygodne.
D.G.

Próba nieklasycznego potraktowania klasycznego trójkąta, z przemianami społecznymi, działaniami feministycznymi, rozgrywkami artystycznymi i pijaństwem antyburżuazyjnym w tle.

Kiedy schematy stają się do bólu schematyczne - nic już nie ma sensu. Nie ma też nadziei, że cokolwiek kiedykolwiek się zmieni. Można się tylko śmiać z tego, jacy ludzie są schematycznie głupi i wredni.

Ciekawy wątek feministycznego komitetu, szykującego się do walki o bierne i czynne prawo wyborcze. Mężczyźni (z Romanem na czele) przepowiadają paniom z komitetu, że już niedługo one będą rządzić, one same też mają takie przeświadczenie. Jednak zajmują się głównie obroną czci niewieściej  i pruderyjnym oburzaniem się na cudze grzechy. Widać, że dotychczasowy porządek upada, ale nikt jeszcze nie wie, jaki będzie ten nowy (również w kontekście kolegów Ady, którzy chcą niszczyć burżuazję). I wychodzi na to, że feministki są antyfeministyczne i ci, co nie znoszą burżuazji - tak naprawdę chcą być burżuazją.
U.K.

Natchniony artysta, parcie na szkło, kariera, odpowiednie towarzystwo.

Mąż, żona i kochanka pod jednym dachem.

Silne pragnienie kochanki bycia żoną artysty i matką jego dzieci.

Panie z komitetu feministycznego nieustannie zmieniające zdanie.

To wszystko brzmi w miarę współcześnie, tylko takie nagromadzenie stereotypów i schematów nie zadziała współcześnie.
E.O.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE

Postaci ciekawe, lecz w bezpiecznej normie.
D.G.

Wszystkie postaci przerysowane do tego stopnia, że tworzy się atmosfera duchoty, że budzi się sprzeciw wobec braku alternatywy dla tych wszystkich „typów”.

Eliza - jedyna chyba nieprzerysowana postać w tej defiladzie charakterów, choć ciężko powiedzieć, czy da się w graniu utrzymać jej realizm w kontakcie z otaczającą ją karykaturą.
U.K.

Postaci potraktowane grubą kreską. Radykalne wszystkowiedzące panie z komitetu feministycznego. Pozująca do obrazu pt. Hetera  modelka, kochanka malarza. Do tego artysta poszukujący natchnienia oraz jego biedna, zdradzona żona.
E.O.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE

Dramat na pierwszy rzut oka wydaje się być już dość nieaktualny, choć ma w sobie duży potencjał.
D.G.

Nagromadzenie kontrastów, absurdalnych zderzeń kwiecistych mów (panie z komitetu, Melański), słów poetyckich i zgorzkniałych (Roman, koledzy Ady), erotycznych scen Romana z Adą i naiwnego sentymentalizmu Meli i Łubina.

Współcześnie wymagałoby jakiejś adaptacji, chyba, że chodzi o historyczny walor.
U.K.

Stereotypowy kabarecik i nawet zakończenie, gdzie wszyscy bohaterowie się po kolei kompromitują, nie będzie dziś już śmieszyć.
E.O.
 

UWAGI DODATKOWE

Brak.
D.G.

Bliskie Zapolskiej, ale bez jej swady i złośliwego, ciętego języka. Zresztą Zapolska (przynajmniej w swojej twórczości) nie wierzyła w miłość, więc bezwzględnie ją ośmieszała, a Kallas wierzy, że miłość jest możliwa - nawet jeśli jest niezgodna z powszechnie przyjętymi normami.

Ciężko się pozbyć wrażenia, że to dramat antyfeministyczny i antynowoczesny. Konserwatywny.
U.K.

Brak.
E.O.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

DATA POWSTANIA

1909 (pierwsze wydanie)

WYDANIE

Kallas Aniela, Żona czy kochanka. Komedya w 3 aktach, Księgarnia D. E. Friedleina, Kraków, 1909
Kallas Aniela, Żona czy kochanka. Komedya w 3 aktach, E. Wende i Ska, Warszawa, 1909

DOSTĘPNOŚĆ

w bibliotekach i w cyfrowej Bibliotece Narodowej Polona

PRAPREMIERA

brak informacji

INNE WAŻNE REALIZACJE

brak informacji

CIEKAWOSTKI

Prawdziwe imię i nazwisko autorki: Aniela Korngutówna; używała też pseudonimów: Juliusz Piasecki i Marian Biliński.
 

LINKI

tekst sztuki dostępny w cyfrowej Bibliotece Narodowej Polona
http://polona.pl/item/11597633/6/

tekst sztuki dostępny na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1099/kallaszona-czy-kochanka-komedya-w-3-aktach.pdf

streszczenie sztuki na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1099/streszczenie-zona-czy-kochanka.pdf

Żona czy kochanka​  w Encyklopedii Teatru Polskiego
http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/27061/zona-czy-kochanka
AUTORKI
TEKSTY
SŁOWA KLUCZE
WYDARZENIA