TERAZ POLIŻ
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • SPEKTAKLE
  • ARCHIWUM
  • WYSTAWY
    • KREM I CZEKOLADA
    • świat poszedł do przodu
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • SPEKTAKLE
  • ARCHIWUM
  • WYSTAWY
    • KREM I CZEKOLADA
    • świat poszedł do przodu
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  TERAZ POLIŻ
Obraz

ELEONORA KALKOWSKA
SPRAWA JAKUBOWSKIEGO

dramat napisany w języku niemieckim
tłumaczenie na polski - Józef Brodzki
  • ilość postaci
  • ilość aktów / obrazów, ilość scen w aktach
  • miejsca akcji
  • elementy kostiumowe / rekwizyty
  • odniesienia muzyczne / literackie
  • język
  • konwencja
  • tematyka
  • problemy / możliwości aktorskie
  • problemy / możliwości inscenizacyjne
  • uwagi dodatkowe
  • informacje praktyczne
  • linki
 

ILOŚĆ POSTACI

OGÓŁEM

​32

KOBIECYCH

11:
Maria
Małgorzata Beinig - matka Marii
Wdowa Stoss
Hakenowa - sąsiadka
Spiesowa - świadek
Binderowa - właścicielka oberży
Skromna dziewczyna wiejska
Zuchwałe dziewczęta - I, II, III
Zjawa senna matki Józefa

MĘSKICH

17:
Józef Jakubowski - Polak, robotnik rolny, jeniec wojenny z armii rosyjskiej
Kreuz - mieszka u Beinigów
Kreischer - robotnik rolny
Przewodniczący sądu
Prokurator
Sędzia
Aptekarz - przysięgły
Nauczyciel - przysięgły
Ksiądz
Obrońca
Recht - dozorca więzienny
Młodszy dozorca
Redlich - świadek
Pijany parobek
Trzeźwy parobek
Więzień Grund
Woźny sądowy

DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH

4:
Dzieci Małgorzaty: Gustaw, Paweł, Henryczek
Oswaldek - synek Marii
 

ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH

W podtytule widnieją 22 obrazy, faktycznie utwór jest podzielony na 21 obrazów.
 

MIEJSCA AKCJI

Rzecz dzieje się w małej wiosce w Prusach Wschodnich, pomiędzy 1923 a 1926 rokiem.
Pomiędzy pierwszym a drugim obrazem upływa miesiąc, pomiędzy drugim a trzecim - dwa lata.
​

Dużo zmian scenograficznych, spora część akcji dzieje się na zewnątrz.
 

ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY

Brak uwag.
 

ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE

W obrazie I raczej niemiecka muzyka ludowa, padają odniesienia do Mazurka, Oberka, Krakowiaka, ale sama autorka nie narzuca nic konkretnego w didaskaliach.
 

JĘZYK

OGÓLNIE

Proza.

CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA

Współcześnie zrozumiały.
Przewaga żywych dialogów, język brzmi bardzo dobrze, nie papierowo.
Kilka dużych monologów bez szczególnego potencjału.
Wtrącenia z języków obcych: głównie z języka niemieckiego.
 

KONWENCJA

tragedia / dramat społeczny / dramat psychologiczny / wg podtytułu: tragedia współczesna
 

TEMATYKA

SŁOWA KLUCZE

dyskryminacja / dziecko / emigracja / gwałt / kara śmierci / morderstwo / naiwność / podziały społeczne / rasizm / robotnik rolny / sprawiedliwość / stereotypy / wykluczenie / zawszony Maciek

TROPY INTERPRETACYJNE

Sytuacja ukraińskich sprzątaczek, generalnie uchodźców w Polsce, rasizmu.
D.G.

Stereotypy narodowościowe - tytułowy Jakubowski to ubogi Polak, robotnik rolny, nazywany przez Niemców przybłędą polskim, zawszonym Maćkiem.

Ciąża z gwałtu - główny bohater postanawia zaopiekować się dzieckiem Marii.

Morderstwo dziecka - Oswaldka. Jakubowski zostaje po raz kolejny niesłusznie uznany za winnego.

Bezgraniczna, ślepa wiara w sprawiedliwość i mądrość ludzi sprawujących wysokie stanowiska urzędnicze sprawia, że główny bohater zostaje skazany na karę śmierci za zabicie pasierba.
E.O.

Tematem dramatu jest szeroko rozumiane życie na emigracji, bycie imigrantem, kimś z trzeciego świata, w związku z czym dość mocno koresponduje ze współczesną dyskusją na temat przyjmowania uchodźców.

Równie wyraźnym tematem jest stosowanie kary śmierci. Dramat skłania do refleksji o jej nieodwracalności, zadaje pytania czy demokratyczna większość, czyjaś ambicja lub prawo może decydować o nadrzędnej wartości, jaką jest ludzkie życie. W kontekście kary śmierci zawsze znajduje się znak zapytania o to, czy jest to jeszcze kara, czy zwykłe, kolejne zabójstwo. Czym różni się morderstwo od kary śmierci?

Dramat Kalkowskiej stawia też kontrowersyjne pytanie czy dziecko, w tym wypadku, kilkuletnie, jest człowiekiem. Czy można dać mu jakiś głos i czy można postanowić o jego losie grając w karty czy inną grę.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE

Sceny rozpaczy.
Jest przestrzeń na mocne wyraziste postaci i emocje.
D.G.

Niełatwa rola głównego bohatera jest dużym wyzwaniem aktorskim. W jednej z ostatnich scen rozmawia ze zjawą matki, porównuje swoje cierpienia do cierpień Chrystusa, płacze, krzyczy przez sen. Matka okazuje się być wobec niego surowa, jak wszyscy inni.
E.O.

Postaci interesujące, szczególnie czarne charaktery są „barwne”.

Końcówka dramatu jest bardzo emocjonalna, szerokie możliwości zagrania osoby skazanej na karę śmierci.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE

Zjawa senna Matki Józefa.

Wymaga precyzyjnego planu organizacyjnego odnośnie scenografii i przestrzeni.
Przy całym powodzeniu, jakie sztuka osiągnęła, niedosyt musiała pozostawiać strona techniczna przedsięwzięcia. Zmiany dekoracji, przejścia od sceny do sceny, odbywały się za długo i stały w jawnym konflikcie z główną ideą tego typu dramaturgii, czyli naśladowaniem reportażu.
Hernik Spalińska Jagoda, Eleonora Kalkowska - przywracanie pamięci, w: Kalkowska Eleonora, Sprawa Jakubowskiego. Doniesienia drobne, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2005, ISBN/ISSN: 83-923331-0-1, s. 3-18

D.G.

Zmiana miejsc akcji wymaga dobrej organizacji przestrzeni scenicznej.

Problemem może być również wielość postaci epizodycznych, część z nich można połączyć. W obrazie XIX pojawia się zjawa starej kobiety w chłopskim stroju - matki Jakubowskiego, która nawiedza go we śnie w celi. To jedyna odrealniona scena w dramacie, szczególnie wymagająca scenicznego rozwiązania.
E.O.

Potrzebny pomysł inscenizacyjny na bagna i utopienie dziecka.
K.W.
 

UWAGI DODATKOWE

Brak uwag.
D.G.

​Historia oparta na autentycznych wydarzeniach.
E.O.

Dramat interesujący do wystawienia we współczesnych czasach ze względu na bardzo uniwersalne pytania o humanitaryzm świata w dobie postępu i technologii, o odpowiedzialność za miejsce, w którym żyjemy.
K.W.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

DATA POWSTANIA

1928

WYDANIE

Kalkowska Eleonora, Sprawa Jakubowskiego. Doniesienia drobne, Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego, Warszawa 2005, ISBN/ISSN: 83-923331-0-1

DOSTĘPNOŚĆ

w księgarniach i bibliotekach

PRAPREMIERA

Kwiecień 1929, Volksbühne, Berlin, reż. Alfred Trostler, scenografia: Ernst Karchow

INNE WAŻNE REALIZACJE

prapremiera polska:
13.09.1929, Teatr Ateneum, Warszawa (w tłumaczeniu Józefa Brodzkiego), reż. Janusz Strachocki (współpracownik Leona Schillera, który zagrał również rolę tytułową)

CIEKAWOSTKI

Sztuka Kalkowskiej w Niemczech była interwencją w sprawie obcokrajowców traktowanych jako ludzie „drugiej kategorii”. Tymczasem w Polsce tekst „Josefa” zabrzmiał zupełnie inaczej, antyniemiecko, właśnie nacjonalistycznie - z polskich pozycji. - pisze w przedmowie wydania Instytutu Teatralnego Jagoda Hernik Spalińska.
 

LINKI

tekst sztuki dostępny na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/836/kalkowskasprawa-jakubowskiego-doniesienia-drobne-dramaty.pdf

streszczenie sztuki na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/836/streszczenia-sprawa-jakubowskiego-doniesienia-drobne.pdf

Sprawa Jakubowskiego  w Encyklopedii Teatru Polskiego
http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/9764/sprawa-jakubowskiego-jozef

Sprawa Jakubowskiego w bazie realizacji e-teatru
http://www.e-teatr.pl/pl/realizacje/9764,sztuka.html

fotografia ze spektaklu w Teatrze Ateneum w Warszawie w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/149761/

​​artykuł Eleonora Kalkowska Rafała Węgrzyniaka opublikowany w Zeszytach Literackich
http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/23868.html?josso_assertion_id=017A753D36B0BC07

​artykuł Nienawistna miłość do świata Joanny Pałach opublikowany w Nowych Książkach
http://www.e-teatr.pl/pl/artykuly/28730.html?josso_assertion_id=9487453B3A4947A3
AUTORKI
TEKSTY
SŁOWA KLUCZE
WYDARZENIA