6: Maksym Piatakow - 45 lat; duża, charakterystyczna twarz - wysokie czoło, brwi silnie zrośnięte; krótka bródka - wargi grube Kazimierz Goldblum - 30 lat; szczupły brunet, rysy semickie, […] nerwowa twarz, b. ładna i szlachetna Andrzej Wasyljewicz Mołczanskij - 35 lat; typ rosyjskiego studenta, blondyn, twarz okrągła Stefan Antonowicz Nikołajew - 30 lat; żołnierz […] rosły, barczysty, krótki wąs […] powtarza co drugie słowo „plewat” Nikodem Kołaciński - 30 lat; wysoki, sympatyczny, […] może być typem polskim; zacina się Wołkow - 25 lat; rudy, o ostrym spojrzeniu
DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH
+ kilku żołnierzy w Akcie III + tłum - bliżej nieokreślona liczba kobiet, mężczyzn i żołnierzy w Akcie II
ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH
Akt I, 5 scen. Akt II, 11 scen. Akt III, 8 scen.
MIEJSCA AKCJI
Rzecz rozegrała się przypuszczalnie w Petersburgu w 1917 roku.
Akt I – mieszkanie Goldbluma; niewielki pokój, umeblowany, za parawanem stoi łóżko, po prawej stronie w głębi okno, po lewej drzwi. Akt II - lokal Rady Delegatów; na lewo drzwi do sali posiedzeń Sowietu, na prawo drzwi wejściowe, na pierwszym planie kominek, mała kanapka i stolik, z lewej drzwi do dalszych sal. Akt III - Pałac Smolny; tymczasowe biuro Piatakowa; duży pokój, sufit i ściany ozdobione freskami, sztukaterje, wielkie weneckie lustro, wyposażenie pokoju stanowi jedynie duży stół zawalony papierami, kilka krzeseł i dwa duże fotele.
ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY
Broń w Akcie III, którą Ludmiła i Wołkow chcą zabić Piatakowa. Okno, przez które Żołnierze w Akcie III wyrzucają Wołkowa. Telefon w Akcie III - Piatakow i Ludmiła wysyłają i otrzymują przez telefon informacje.
ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE
Dzwony cerkiewne dzwonią w Akcie I i Akcie III: w Akcie I Zofja mówi o tym, że Maksym tęsknił za ich dźwiękiem; w Akcie III dzwonią, aby przywołać rozszalałych ludzi do opamiętania, dzwonią przez całą wizję przedśmiertną Zofji, aż do końca sztuki.
W I akcie - odniesienie do polskiego romantyzmu, prometeizmu oraz do Mickiewicza. W II akcie - cytowana jest Oda do Młodości Mickiewicza oraz Pieśń o zwiastunie burzy Gorkiego.
Na stronie tytułowej jest cytat: Dzieło tworzenia po zniszczenia dziele Przyjdzie… K. Tetmajer Hasło
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język zrozumiały, pełen politykowania, rewolucyjnych idiomów, propagandowych zwrotów. Dużo wtrąceń z rosyjskiego i rusycyzmów. Bardzo długie monologi Ludmiły oraz Maksyma.
Dramat porusza problem początków tworzenia się proletariatu w Rosji. Jest ważny wątek miłosny, miłości nieszczęśliwej. Jest też rozliczeniem z okrucieństwem, jakie niosą za sobą szczytne ideały. Analizuje zależność struktur społecznych względem siebie. Można spokojnie opowiedzieć tym tekstem o dzisiejszej Ukrainie (Majdan) i jego klęsce, o żądzy władzy, miłości. Ma też potencjał feministyczny.
D.G.
Dyktatorskie zapędy Piatakowa. Jego wizja krwawej sprawiedliwości dziejowej, chęć zemsty, przekonanie, że jest odpowiednią osobą do sądzenia i władania („dziel i rządź”) i jego pięść, na którą się powołuje. To wszystko jest wieczne.
Siła jako argument polityczny i ideologiczny, do tego idealizm jako początek katastrofy.
Miłość jako przeszkoda i ratunek jednocześnie. Ludmiła nie potrafi powstrzymać Piatakowa, ponieważ go kocha, a pod koniec przyłącza się do niego, ponieważ go kocha i ma nadzieję na złagodzenie jego terroru. A może po prostu stara się realnie oceniać sytuację?
U.K.
Zaślepienie i wiara w idee polityczne, zakrawająca o fanatyzm: MAKSYM: […] Władzę zdobyć musimy…, muszę, aby zburzyć do ostatniego kamienia stary ustrój, oparty na wyzysku… Zniszczę niewolę… wyzysk… wyrwę lud z obręczy! Podetnę kapitalizm u samego korzenia… wyrwę niewolnictwo z duszy rosyjskiego chłopa… zbuntuję go do głębi… wypalę posłuszeństwo, karność, bojaźń i wszystkie te wtłoczone mu gwałtem pojęcia… zniszczę… zmarnuję… wytrzebię wszystko na czym stary świat opiera swe panowanie… i zbuduję fundament socjalistycznej Rosji? […]
Wątek miłosny - klasyczny współczesny trójkąt (kanwa mnóstwa seriali i filmów): Żona - dużo młodsza, śliczna i niewinna; kochanka - oddana, ale charakterna i mająca swoje zdanie, gotowa zabić z miłości; On - ideał mężczyzny, ambitny, posiadający władzę i porywający tłumy, wizjoner.
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Postaci dosyć sztampowe, ale mocno zarysowane. Bardzo emocjonalne dialogi. Dużo pasji.
D.G.
Postaci skomplikowane, pełne kontrastów i rozterek emocjonalnych i ideologicznych. Żywe, charakterystyczne dialogi, ale też ogniste monologi.
Ludmiła - rozdarta pomiędzy osobistymi uczuciami dla Maksyma, a przekonaniami politycznymi i niechęcią do wojny domowej. Maksym - przekonany o swoim powołaniu, misji, okrutny w dążeniu do celu, a jednak łamiący się pod wpływem wypadków i następnie znów podnoszący się do walki. Zofja - delikatna, egzaltowana, naiwna nawet, ale na końcu ma dużą scenę wizyjną, symboliczną, na granicy szaleństwa, w przedśmiertnej malignie.
U.K.
Postaci ciekawe. Zarówno Maksym, Ludmiła, jak i Zofia bardzo mocno zarysowani, choć dość szablonowo przedstawieni. Mimo to dają duże możliwości aktorskie - osoby silne, fanatycznie wręcz dążące do osiągnięcia obranego celu, targane emocjami.
Dylematy Ludmiły kochającej Maksyma, ale niegodzącej się z jego poglądami politycznymi, z jego wizją przyszłości Rosji, jej załamanie i próba zgładzenia byłego kochanka, a równocześnie litość okazana jego żonie. LUDMIŁA: Ja tej sentymentalnej, głupiej poleczki przy Tobie nie zniosę!… Ja podejmę walkę z nią… z Tobą…
A.K.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Za dużo scenografii. Autorka zakłada rozbudowaną scenografię, która tak naprawdę nie jest istotna w dramacie.
D.G.
Bardzo istotne dla autorki jest wszystko, co dzieje się w tle scen aktorskich: w Akcie I - odgłosy ulicy, dzwony cerkiewne; w Akcie II - szczątki przemówień, oklaski, gwizdy dobiegające z sali posiedzeń; w Akcie III - strzelanina, dźwięki walki, strzały armatnie, dźwięki karetki i znów dzwony cerkiewne. Całe to tło stanowi szerokie pole dla współczesnego teatru (projekcje; drugi/trzeci plan; Internet działający w tle – wyszukiwarka, transmisje on-line).
W Akcie II Żołnierze wyrzucają Wołkowa przez okno, potem mówi się, że zabity… nie było co zbierać. Drastyczna scena - ale zrealizowana „po literach” dziś może wypaść raczej komicznie.
Język przesycony towarzyszami, nędzą ludzką, twardą duszą i starym uświęconym porządkiem. To może być walor, ale może też być pułapka.
U.K.
Wymaga uwspółcześnienia i ciekawego zabiegu inscenizacyjnego, a także znacznego skrócenia monologów bohaterów.
Bardzo ciekawy fragment, dający duże możliwości inscenizacyjne, to przedśmiertna wizja Zofii. Moment niezwykle malowniczy, z pogranicza jawy i snu. Zjawa przypominająca Matkę Boską, Śmierć, Anioła, Diabła będąca personifikacją Rewolucji: Chwyć ją, wstrzymaj! Młoda, śliczna, promienna, purpurowa Rosja wpadnie w przepaść…
A.K.
UWAGI DODATKOWE
Brak.
D.G.
MAKSYM: Tak! chcę! Tak! Pięścią będę walczył, rozpychał i zwyciężał!… Znacie polskiego Mickiewicza. Znacie jego „Odę”. „Gwałt niech się gwałtem odciska” woła ten genjalny polak, apoteozujący bezwzględną walkę nowego, lepszego świata!…
LUDMIŁA: Trzeba Wam było powstrzymać Maksa choćby miłością… Wy, polki - to przecież umiecie doskonale! (do Zofji)
U.K.
Dramat męczący w formie i ciężki w odbiorze. Bardzo mocno polityczny.
A.K.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1920 (wydanie)
WYDANIE
Sokolicz Antonina, Pięść. Szkic dramatyczny na tle Wielkiej Rewolucji Rosyjskiej w 3-ch aktach, Skład Główny Stowarzyszenia Spółdzielcze „Książka”, Warszawa, 1920 (Drukarnia „Robotnika”)
DOSTĘPNOŚĆ
Biblioteka Narodowa, Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu
PRAPREMIERA
brak informacji
INNE WAŻNE REALIZACJE
brak informacji
CIEKAWOSTKI
Dramat został przetłumaczony na jidysz i w tym języku wydany w 1923 roku w Nowym Jorku.
