W dramacie jest wiele odniesień literackich - wskazują na to już chociażby imiona postaci.
Wymienione są z tytułu utwory Voltaire’a: Prostaczek, Kandyd, czyli optymizm, Tak toczy się światek…, Traktat o tolerancji i Słownik filozoficzny. Pojawia się również kilka cytatów i myśli z jego twórczości (m. in. z poematu Dziewica Orleańska).
Znajdziemy odniesienie do dialogów Sokratesa, gdzie Voltaire wyjaśnia, że „zredagował” je w taki sposób, że powszechnie są znane jako platońskie.
Pojawiają się wymienieni: Homer jako mistrz, a także: Eurypides, Platon, Tacyt, Liwiusz, Rabelais i jego Gargantua i Pantagruel, Fredro, Stendhal i jego O miłości, Norwid, Słowacki, Markiza de Sévigné, Racine, Madame de Staël, Orzeszkowa, Konopnicka, Szekspir, Goethe, Kochanowski, Pascal.
JĘZYK
OGÓLNIE
Proza.
CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA
Język zrozumiały, żartobliwy. Liczne wtrącenia z języka francuskiego. Cytaty z dzieł klasyków. Dialogi żywe, zabawne, w szczególności sarkastyczne i cyniczne uwagi, jakim raczą się uczestnicy spotkania.
Temat ponadczasowy: kto zasługuje na miano mistrza?
Po co nam ta hierarchia?
D.G.
Spór artystów o to, który z nich wiedzie prym, który z nich zasługuje na to, by być wpisanym do zaszczytnego grona wybitnych.
Wszelkie nagrody literackie to kwestia subiektywnych wyborówjedynie kilku osób - jury. Każdy z jego członków ma prawo do zdecydowania, czy zgadza się z przyznaniem danej nagrody, czy nie.
W obszarze subiektywnych decyzji pozostają również inne kwestie: czy dana epoka i twórcy danej epoki mieli wpływ na kolejne pokolenia czy nie i jak wielki on był? Czy ktoś zasługuje na tytuł wieszcza, czy takiego tytułu nie powinno się używać? Frustracja twórcza czy spełnienie i chwała?
Sytuacja spotkania na Drodze Mlecznej przypomina sytuację zawieszenia pomiędzy niebem a piekłem. To specyficzny literacki czyścieć, gdzie błąkają się i będą błąkać, dusze większych i mniejszych twórców.
A.K.
Znaczenie autoironii i próżność w środowisku artystycznym.
Wyraźny podział na artystów komercyjnych i niszowych. Ciągłe porównywanie swoich umiejętności. Naturszczycy a dyplomowani artyści. Castingi i talent show. Potrzeba autorytetu a potrzeba autorytetu dla uwiarygodnienia bycia artystą z tradycjami, tzw. prawdziwym artystą.
Inspiracją w analizowaniu tego dramatu mogą być wszelkie życiorysy tych, którzy zrobili coś wielkiego za życia i dziś są uznawani za wielkich twórców XX wieku, ale za życia zarabiali pieniądze wykonując nużące zawody, np. Charles Ives, Franz Kafka i inni.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE
Duża wolność inscenizacyjna, didaskalia ograniczone do minimum.
D.G.
W dramacie występuje tylko jedna postać kobieca - George Sand. Mówi się co prawda o innych pisarkach, ale raczej nie zbyt pochlebnie…
Mickiewicz: Zgłaszam kandydaturę niezapomnianej Elizy Orzeszkowej, Marii Konopnickiej a także… Voltaire: Hm… A może odłożymy wybór pań do następnego zebrania? Krytyk: Warto przyjrzeć się im bliżej. Voltaire: […] Na razie wystarczy nam jedna wspaniała i jakże pracowita…
A.K.
Warto poszukać innych emocji, stanów czy sposobów, niż cynizm, sarkazm, ironia czy poczucie niższości. Znaleźć ukryte motywacje. W końcu rzecz dzieje się w kosmosie, na zakręcie Mlecznej Drogi, więc tam wszystko jest możliwe.
Ludzie, którzy już nie żyją z pewnością mają inny punkt odniesienia do ziemskiego życia, swojej twórczości, osiągnięć, tego, co zrobili, czego nie zdążyli. I gdy już się znaleźli w tej sytuacji, jakoś też muszą się odnieść do swojego ateizmu.
K.W.
PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE
Dramat trochę niekompletny, raczej historyjka krótkometrażowa, idealny jako inspiracja albo dodatek.
D.G.
Bohaterowie są umiejscowieni w abstrakcyjnym miejscu - dwudziesty pierwszy zakręt Drogi Mlecznej - co daje duże możliwości inscenizacyjne. Rozwiązania multimedialne, połączenie świata pokazanego w dramacie z nowoczesnymi rozwiązaniami technicznymi może poszerzyć wymowę utworu. Wykorzystanie wizualizacji oraz mapingu.
A.K.
Miejsce akcji jest na tyle absurdalne, że z powodzeniem można używać wszelkich dobrodziejstw sztuk audiowizualnych.
K.W.
UWAGI DODATKOWE
Opowieść o mistrzu. Genialne jako inspiracja.
D.G.
Mickiewicz: […] Pisarz żyjący istnieje w czasie rzeczywistym i w swoich dziełach. A więc może istnieć jednocześnie w trzech czasach: w teraźniejszości, w przyszłości i w przeszłości.
A.K.
Bezwzględność obowiązujących kanonów. Niekiedy nawet po śmierci.
K.W.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
DATA POWSTANIA
1977
WYDANIE
Auderska Halina, Kwartet wokalny, Wydawnictwa Radia i Telewizji,Warszawa, 1977
DOSTĘPNOŚĆ
w bibliotekach
PRAPREMIERA
28.05.1977 - Teatr Polskiego Radia, pod tytułem: Kwartet wokalny na mlecznej drodze, reż. Juliusz Owidzki, realizacja akustyczna - Jerzy Jeżewski
