TERAZ POLIŻ
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • OPEN CALL IDOLKI 2022
  • SPEKTAKLE
  • BILETY/TICKETS
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • OPEN CALL IDOLKI 2022
  • SPEKTAKLE
  • BILETY/TICKETS
  • #100lat
  • #dziwystołeczne
  • DZIWY POLSKIE
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • HOME
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
TERAZ POLIŻ
Obraz

JOANNA GORCZYCKA
KOZI RÓG

  • ilość postaci
  • ilość aktów / obrazów, ilość scen w aktach
  • miejsca akcji
  • elementy kostiumowe / rekwizyty
  • odniesienia muzyczne / literackie
  • język
  • konwencja
  • tematyka
  • problemy / możliwości aktorskie
  • problemy / możliwości inscenizacyjne
  • uwagi dodatkowe
  • informacje praktyczne
  • linki
 

ILOŚĆ POSTACI

OGÓŁEM

​13

KOBIECYCH

8:
Marta Śmiałkowa
Teresa - córka Śmiałków, żona Zdzisława
Katarzyna - najmłodsza córka Śmiałków
Zofia Klimkowa - wdowa
Magdalena - córka Zofii Klimkowej, żona Adama Śmiałka
Leokadia Fąflowa - wdowa
Ania - najmłodsza córka Leokadii Fąflowej
Wanda - nauczycielka

MĘSKICH

5:
Ludomir Śmiałek - mąż Marty Śmiałkowej
Adam Śmiałek - najstarszy syn Śmiałków
Wacek Klimek - syn Zofii Klimkowej
Jan - starszy syn Leokadii Fąflowej
Zdzisław - młodszy syn Leokadii Fąflowej

DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH

0 
 

ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH

Prolog.
Akty I-II, bez podziału na sceny.
 

MIEJSCA AKCJI

Jedność miejsca i akcji.

Sprawa rozgrywa się w dzień przeprowadzki Adama Śmiałka z domu Ojców do własnego murowańca. [… Akcja dzieje się] w trzech domostwach, zaznaczonych fragmentami dekoracji w trzech miejscach sceny [po lewej - murowaniec, po środku - chałupa Klimkowej, po prawej - chałupa Fąflowej]. Zdarza się jednak, że ludzie spotykają się i poza tymi trzema obejściami.

W Akcie II: Nie ma już dekoracji owych fragmentów trzech domostw, chociaż dramatis personae mogą, jeśli to wynika z akcji, trzymać się swoich poprzednich miejsc. Fragmenty potrzebnych rekwizytów, jak na przykład górna część kredensu u Klimkowej itp., oczywiście pozostały.
 

ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY

Bukiet róż, który Katarzyna wręcza Magdalenie jako prezent na nowe mieszkanie.
Krucyfiks, bochenek chleba, butelka oraz kieliszki, które przynoszą Śmiałkowie idąc pierwszy raz na wizytę do nowego murowańca Magdaleny i Adama.
Pieniądze, banknoty, które są głównym wątkiem dramatu - przyczyną sporów i problemów rodzinnych. O nie w II Akcie walczą ze sobą członkowie rodziny Śmiałków i Fąflów, i przez te banknoty ginie Anna.
Wnyki, które na początku II Aktu trzyma Śmiałek, snując rozważania o zabijaniu zwierząt.
 

ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE

Wanda wspominana poezję Gałczyńskiego.
 

JĘZYK

OGÓLNIE

Proza.

CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA

Współcześnie zrozumiały, zawiera archaizmy i zapożyczenia z gwary ludowej.
​Przeważają żywe dialogi.
 

KONWENCJA

dramat rodzinny / dramat obyczajowy / dramat naturalistyczny / tragedia
 

TEMATYKA

SŁOWA KLUCZE

bieda / chciwość / chłop / chłopstwo / małżeństwo jako kontrakt / miłość / niesprawiedliwe traktowanie dzieci / pazerność / pieniądze / poświęcenie dla dzieci / presja społeczna / rola / rodzina / spłata / sprawiedliwość w rodzinie / tradycja / zawiść / zazdrość / ziemia

TROPY INTERPRETACYJNE

Poruszający dramat o przemianach obyczajowych i relacjach rodzinnych na polskiej wsi w latach 60.

Głównym problemem są pieniądze. Wszyscy bohaterowie w jakimś stopniu są finansowo ze sobą połączeni. Tekst nawiązuje do wiejskiej tradycji spłacania przez dorosłe dzieci, które zostają na ojcowiźnie, pozostałego rodzeństwa, które wyszło z domu. Dziedziczący ojcowiznę nie chce zacząć spłacać rodzeństwa, dopóki ziemia nie będzie oficjalnie na niego/nią przepisana, bo boi się, że rodzice mogą jeszcze zmienić decyzję. Rodzice nie chcą przepisywać ziemi, bo obawiają się z kolei uzależnienia od dzieci, utraty szacunku społecznego i chcą jak najdłużej czuć, że są u siebie. Sytuację w dramacie komplikuje fakt, że nagle wszyscy bohaterowie muszą się ze sobą rozliczyć i nie mają z czego. Pretekstem staje się przeprowadzka jednego z dziedziczących po rodzicach, Adama, do własnego, świeżo wykończonego, a w dodatku murowanego domu. Jakby tego było mało, dom posiada wiele unowocześnień, takich jak bieżąca woda, z ciepłą włącznie, i kaloryfery - co prawda wszystko to jeszcze niepodłączone. Jego sukces wzbudza zazdrość i budzi najgorsze instynkty wśród sąsiadów i rodziny. Rodzina upomina się o swoje, skoro stać go na taki dom to musi mieć pieniądze. Adam musi wybierać między wykończeniem domu, czyli upragnioną wyprowadzką od rodziców, a spłatą sióstr. Atmosfera robi się gorąca, bo przecież jego żona również czeka na spłatę od brata, który żeby ją spłacić, musi bogato się ożenić. Problem w tym, że zakochany jest w biednej nauczycielce. Najbardziej pazerne w tym dramacie są jednak kobiety. One cały czas kombinują, podkręcają atmosferę, faworyzują najmłodsze dzieci. To kobiety są bardzo skupione na przetrwaniu rodziny i w swych planach bezwzględnie praktyczne.

Bardzo ciekawy wątek matki, która marzy by swej najmłodszej córce stworzyć męski harem.

Zaskakująca postać skromnej, i biednej nauczycielki, która finalnie bierze los w swoje ręce i przyczynia się do śmierci swojej rywalki.
D.G.

Dramat przedstawia rzeczywistość polskiej wsi w okresie technicyzacji gospodarki rolnej, ale jest to dość uniwersalna opowieść o relacjach rodzinnych, dziedziczeniu, spłacaniu rodzeństwa, strachu rodziców przed pójściem w odstawkę. Przez, zdawałoby się, życzliwe, mimo drobnych niesnasek i plotek, relacje sąsiedzkie przeziera jakieś ogromne okrucieństwo utartych dróg budowania relacji w imię prawdy Ojców, która jest też prawdą ich Ojców i Ojców tych Ojców etc. - góry nie podkopuj bo cię zasypie. A może jednak podkopać?

Jest to też historia prostej chłopskiej mądrości, która jest najlepsza, bo najbliższa ziemi. Ale jak każda mądrość narodowa, plemienna, z dziada pradziada, służy niedopuszczeniu do rozpadu grupy, a nie jej członkom.

O rzeczywistym zabijaniu zwierząt i symbolicznym (opartym na tych samych mechanizmach) uśmiercaniu ludzi oraz o innych rodzajach opresji […] chłopu skrawek ziemni potrzebny jest jak psu łańcuch, żeby wiedzieli, że nie jest bezpański. Tak było zawsze, tak jest i inaksiej być nie może, bo jest. Poznasz dobrego psa po łańcuchu a Gospodarza po ziemni.

Niespełnione oczekiwania rodziców wobec dzieci.
M.J.

Motyw ustawionego małżeństwa. Osoby trzecie decydują o cudzym związku.
FĄFLOWA: Ale jakby ci to było nie w smak, mogłabyś mieć dla jedynaka synową co za trzy zrobi i dziesięcioro małych Klimków urodzi, a do tego córkę gospodarską z ojców na ojce!
[…] A popatrz no się, Zocha, po wsi: które małżeństwa przez rodziców zeswatane, do dziś razem zbożnie żyją, a które sobie sami wygotowali - nie zobaczysz ich, bo już ich razem nie ma!

Konflikt między osobami pochodzącymi ze wsi, a mieszkającymi w mieście - „miastowymi”. Nieprzystosowanie ludzi ze wsi do realiów życia w mieście.
KATARZYNA: Nie masz się co Magda naśmiewać, bo my tam inaczej żyjemy, a wy tu inaczej na tej wiosze, zwyczajna rzecz, niestety rzekomo! […] A po zakupy chodzę. Najwięcej lubię. W różne strony sobie jeżdżę. Autobusem pośpiesznym. Obserwuję przyrodę, która jest nieocenionym pięknem natury. Dlatego w dużej mierze pokładam zainteresowanie w zakupach! Istotnie! Kapelusz się nakłada i niech kto zgadnie, żem ja ze wsi.

Konflikt serologiczny.
KATARZYNA: To mojego wina! Doktorowa powiedziała, że jego krew z moją gryzą się jak wściekłe psy.
A.K.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE

Bardzo ciekawe, mocne postaci, ulegające zaskakującym przemianom.
​Żywe, dowcipne, mądre dialogi.

Bardzo ciekawa postać nauczycielki Wandy.
D.G.

Ciekawe postaci.
Dobrze napisane, dość gęste dialogi.
Duże zamieszanie i wartka akcja dają pole do popisu.

Bardzo interesujące są Fąflowa i Wanda - dwie najbardziej zaskakujące postaci dramatu. W kontekście aktorskim super ciekawa jest też postać brzydkiej Ani. Choć dzięki charakterystyczności poszczególnych bohaterów, właściwie cała obsada ma co grać.
M.J.

Ciekawie skonstruowane postaci. Początkowo wydają się być przedstawione w sposób tendencyjny, jednak w miarę rozwoju akcji ulegają licznym przemianom.
Interesująca postać nauczycielki Wandy oraz Katarzyny.
Postaci nakreślone są dość grubą kreską w sposób humorystyczny, a nawet groteskowy.
A.K.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE

​Zaskakujący rozwój wydarzeń.
D.G.

Zorganizowanie przestrzeni scenicznej jest formą rebusu. Podobnie jak zagadkowa jest kwestia samego tytułu - co oznacza tytułowy kozi róg?

Tym tekstem można naprawdę dużo opowiedzieć.
M.J.

Wymaga adaptacji i uwspółcześnienia, ale ma duży potencjał inscenizacyjny.

Możliwość wprowadzenia scen dziejących się symultanicznie np. rozmowa Klimkowej i Wandy, Ani i Fąflowej, czy Katarzyny ze Śmiałkową. Mogą to być niezwykle plastyczne, żywe obrazy.

Malownicza jest również końcowa bitwa o pieniądze.
A.K.
 

UWAGI DODATKOWE

Bardzo interesujący, odważny tekst.
D.G.

Wartkimi, często zabawnymi wręcz dialogami autorka usypia naszą czujność i tuszuje ciężar, który, wcześniej niezauważony, uderza ze zdwojoną siłą.
M.J.

WACEK: […] kocham cię, kiedy… no w słońcu świecą twoje włosy… kocham, kiedy uciekasz przed deszczem… i …wyglądasz jak zmokła kura […] Że kocham… kiedy… wiatr dmucha ci w spódnicę.. kocham, kiedy ci na mrozie spierzchną wargi… Kiedy… Kiedy…
A.K.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

DATA POWSTANIA

1970 (data publikacji w Dialogu)

WYDANIE

Gorczycka Joanna, Kozi róg, Dialog, 1970, nr 7, s. 45-81, ISSN 0012-2041

DOSTĘPNOŚĆ

w bibliotekach

PRAPREMIERA

brak informacji

INNE WAŻNE REALIZACJE

brak informacji

CIEKAWOSTKI

brak
 

LINKI

tekst sztuki dostępny na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/6969/gorczycka-kozi-rog-7-1970.pdf
AUTORKI
TEKSTY
SŁOWA KLUCZE
WYDARZENIA