TERAZ POLIŻ
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • SPEKTAKLE
  • ARCHIWUM
  • WYSTAWY
    • KREM I CZEKOLADA
    • świat poszedł do przodu
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  • STRONA GŁÓWNA
  • O NAS
  • SPEKTAKLE
  • ARCHIWUM
  • WYSTAWY
    • KREM I CZEKOLADA
    • świat poszedł do przodu
  • CZYTANIA
  • DLA DZIECI
  • AKTYWIZM
  • TERAZ POLIŻ BAND
  • KONTAKT
  • ENGLISH
    • ABOUT
    • PERFORMANCES
    • READINGS
    • FOR CHILDREN
    • ACTIVISM
    • TERAZ POLIZ BAND
    • POLISH QUEENS AND QUEERNESSES
    • CONTACT
  TERAZ POLIŻ
Obraz

MARIA PAWLIKOWSKA-JASNORZEWSKA
EGIPSKA PSZENICA

  • ilość postaci
  • ilość aktów / obrazów, ilość scen w aktach
  • miejsca akcji
  • elementy kostiumowe / rekwizyty
  • odniesienia muzyczne / literackie
  • język
  • konwencja
  • tematyka
  • problemy / możliwości aktorskie
  • problemy / możliwości inscenizacyjne
  • uwagi dodatkowe
  • informacje praktyczne
  • linki
 

ILOŚĆ POSTACI

OGÓŁEM

9
+ niemowlę w podwójnej roli ​

KOBIECYCH

5:
Ruta Krzeptowska - lat 22
Róża Krzeptowska - matka Wiktora
Karolina Koralik - była służąca Krzeptowskich
Wokurkowa - pielęgniarka
Służąca

MĘSKICH

4:
Wiktor Krzeptowski - lat ok. 35
Wahtang Sziradze - inżynier, Gruzin
Horacy
Ogrodnik

DZIECIĘCYCH / STATYSTÓW / INNYCH

Niemowlę w podwójnej roli: jako 1,5 roczny Horacy Krzeptowski oraz jako dopiero co urodzony syn Horacego.
 

ILOŚĆ AKTÓW / OBRAZÓW, ILOŚĆ SCEN W AKTACH

I akt, 14 scen
II akt, 16 scen
III akt, 31 scen
 

MIEJSCA AKCJI

Rzecz dzieje się współcześnie na prowincji. (premiera 1932 r.)
Akt I - ogród domu Krzeptowskich.
Akt II - ten sam ogród, 18 lat później, drzewa wyższe, krzewy pełniejsze, ogromne bzy, mnóstwo narcyzów.
Akt III - pokój w pensjonacie, na środku pokoju stoi łóżko.
 

ELEMENTY KOSTIUMOWE / REKWIZYTY

Brylantowa gwiazda, która jest macierzyńskim prezentem dla Ruty od Wiktora.
Narcyzy, które wypełniają cały II akt.
 

ODNIESIENIA MUZYCZNE / LITERACKIE

Jeden z obrazów Bartolomé Estebana Murillo (prawdopodobnie chodzi o Madonnę z różańcem).
Aluzje do Isadory Duncan.
 

JĘZYK

OGÓLNIE

Proza.

CECHY SZCZEGÓLNE JĘZYKA

Język zrozumiały.
​Tekst napisany współcześnie, lekko.
Dużo poetyckich metafor.
Pojawiają się wtrącenia z języków obcych.
​Barwne i zabawne didaskalia.
 

KONWENCJA

dramat społeczno-obyczajowy
 

TEMATYKA

SŁOWA KLUCZE

bezpłodność / ciąża pozamałżeńska / Gruzin / kazirodztwo / kłamstwo / kobiecość / kobieta / kobieta rozpłodowa / macierzyństwo / małżeństwo / matka / męskość / miłość / młodszy kochanek / namiętność / nieślubne dziecko / pasierb / płodność / poświęcenie kariery artystycznej życiu rodzinnemu / prawdziwa kobieta / presja społeczna / romans / romans starszej kobiety z młodym chłopakiem / równouprawnienie / seks / syn pierworodny / upadek / zakłamanie / zdrada / żona vs kochanka

TROPY INTERPRETACYJNE

Gorzka opowieść o konserwatywnym pojmowaniu ról żeńskich i męskich oraz dulszczyźnie zakończona happy endem z liberalnego, feministycznego punktu widzenia.

Problem macierzyńskiej powinności kobiety, który porusza Pawlikowska jest wciąż aktualny. Nasila się w obliczu niżu demograficznego i napływających imigrantów (Polki powinny rodzić nowych polskich obywateli). Jest nieustannie mocny w rodzinach silnie religijnych (katolickich, świadków Jehowy). Kobieta bezdzietna to niepełna kobieta, prawie kobieta, a nawet „niekobieta” lub, jak mówi WIKTOR: Kobieta taka, jak moja żona - tej urody, przy tym, co tu gadać, niespokojnego umysłu - bez dziecka - kto wie, jak by i mnie, i siebie wykierowała. Nuda u kobiety jest matką złego. Dając żonie syna, uchroniłem ją od zabaw, pokus, może nawet zdrady…
Z macierzyństwem wiążą się również inne prawa kobiet, takie jak prawo do bezbolesnego porodu. Widać jawny bunt autorki przed cierpieniem uzasadnionym przesądami i mitem Matki Polki, czy chrześcijańskim przekonaniem o uszlachetniających jego właściwościach.
WIKTOR: […] Jakby siły przyrody nie wystarczały. To jest bezprawie! I to się też może zemścić!
RUTA: O, jakże gorąco kochać będę to dziecko, przez które nie cierpiałam!

Konieczność posiadania pierworodnego syna również nie odeszła do lamusa w naszym demokratycznym społeczeństwie, w którym obydwie płcie mają równe prawa. A Wiktor nie tyle domaga się dziecka, co syna właśnie. Wspiera go w tym oczywiście matka - teściowa Ruty, która świata poza swoim synem nie widzi (u Pawlikowskiej największym wrogiem kobiet są inne kobiety, patrz Mrówki).

Pojawia się gorąca kwestia alimentów: KAROLINA: […] Starszy pan Podkowicki tak powiedział: gdyby nasi dziadowie i pradziadowie alementy płacili, to by my teraz na Podkowicach nie siedzieli!

Małżeństwo jako układ, ale również największe pole do nadużyć i pielęgnowania kłamstw. Pozbawione namiętności i partnerstwa. Układ, w którym powinnością mężczyzny jest spełniać wyznaczone przez męża/system potrzeby żony, w zamian za co ona jest wierna, zadowolona i płodna. A wystarczyłoby odpuścić trochę, słuchać i zacząć się przyjaźnić. Wtedy każdy może dbać sam o część swoich potrzeb, nie ma wyimaginowanych obowiązków, stereotypowych oczekiwań i seks staje się przyjemniejszy (choć Pawlikowska lubi flirciarskie gry, nie ma pewności czy z dystansem do ról płciowych, ale można je tak wykorzystać!).

Historia romansu 40-latki z młodym mężczyzną, którego co więcej sama wychowała. Wychowała go dla siebie na kochanka i ojca jej dzieci.
M.J.

Związek dojrzałej kobiety z dużo młodszym mężczyzną.
​
Życie Ruty zmienia się o 180 stopni, kiedy oboje z Horacym zaakceptowali ten związek, mając pewność, że nie jest on kazirodczy. Stąd tytułowa pszenica, która w starożytnym Egipcie była symbolem zmartwychwstania, powrotu do żywych.

Mamy tu do czynienia z bardzo mocnym wątkiem kobiety jako tej, której głównym zadaniem jest rodzenie dzieci. Jeśli nie może urodzić znaczy, że coś jest z nią nie tak, jest niepełnowartościowa. Chciałoby się myśleć, że to nie problem współczesności, ale przecież wciąż funkcjonuje nacisk społeczny związany z posiadaniem i rodzeniem dzieci czy usuwaniem ciąży.
E.O.

Związki, w których kobieta jest znacznie starsza od mężczyzny.

Presja społeczna dotycząca bycia rodzicem oraz zmagania się z bezpłodnością.

Kariera artystyczna a życie rodzinne.

Postulat Pawlikowskiej dotyczący miłości - kochanie nie wedle przepisów, lecz wedle prawideł serca.

Kobieca potrzeba miłości, namiętności, erotyzmu i seksu.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI AKTORSKIE

Teściowa Ruty jest tu podstarzałym, infantylnym potworem, mówiącym: Baran buc!  do niemowląt i powtarzającym zdrobniale: jaka tam zdrada. Sceny z „panią starszą” są bardzo opresyjne wobec wszystkich bohaterów.

Ruta jest troszkę mimozą, ale można to pokonać, pozagrywać się, zabawić jej efemeryczną kobiecością. Tym bardziej, że Pawlikowska pisze o niej w didaskaliach np. tak:
Ruta obraca się za nim [Wiktorem] jak niedojrzały słonecznik za słońcem. […]
RUTA (z obrotem słonecznika)
RUTA (słonecznik).


Sziradze to gruziński amant, który jest uosobieniem wszelkich wspaniałości i wszelkiego piękna. A przy tym nie jest mdły, tylko raczej szorstko pociągający przez swoja inteligencję i zamiłowanie do bezwzględnej szczerości.
M.J.

Wahtang Sziradze jest postacią mocno mieszającą w dramacie, ale pozytywnie. Jest dobrym duchem.
Postaci trochę przegadane, serialowe.
E.O.

Postacie ciekawe, jedne charakterystyczne, inne z rysem dramatyczności i wewnętrznym rozdarciem.
K.W.
 

PROBLEMY / MOŻLIWOŚCI INSCENIZACYJNE

Ruta tak mocno poniewierana jest w I akcie z powodu kolejnych źle podejmowanych decyzji, że trudno uwierzyć w możliwość szczęśliwego zakończenia. To napięcie pomiędzy przeczuciem nadejścia lepszych czasów dla kobiet, a niedowierzaniem w to, że kiedykolwiek będzie dobrze i równo, jest tu mocno wyczuwalne. Łatwej jest przyjąć, że za chwilę jakaś kobieta lub dziecko lub mężczyzna stojący po kobiecej stronie zginie, niż że cokolwiek może się udać bez kłamstw i naporu konwenansów.

Lekko mdłe, romantyczne zakończenie. Na szczęście jest na tyle otwarte, że można je pokierować w bardzo różne kierunki, zarówno krzepiące (feministyczny happy end) jak i doprowadzające do rozpaczy (upiór powracającego konserwatyzmu).
M.J.

Współczesna realizacja wymagałaby skrótów i wyeksponowania najważniejszych wątków.

Pomiędzy I a II aktem mija 18 lat.
E.O.

Brak uwag.
K.W.
 

UWAGI DODATKOWE

Brak.
M.J.

Brak.
E.O.

Dramat ma wydźwięk silnie feministyczny. ​
K.W.
 

INFORMACJE PRAKTYCZNE

DATA POWSTANIA

1932

WYDANIE

 Pawlikowska-Jasnorzewska Maria, Egipska pszenica, w: Pawlikowska-Jasnorzewska Maria Dramaty, t. I, Czytelnik, Warszawa 1986, ISBN 83-07-00949-9, s. 429-556. 

DOSTĘPNOŚĆ

w bibliotekach i księgarniach

PRAPREMIERA

8.10.1932 r. - Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, reż. Józef Karbowski

INNE WAŻNE REALIZACJE

24.10.1994 r. - Teatr Telewizji, reż. Olga Lipińska, w roli Ruty - Joanna Szczepkowska

CIEKAWOSTKI

Gdy w 1932 roku Maria Pawlikowska-Jasnorzewska napisała sztukę „Egipska pszenica”, która stała się przebojem sezonu, Maria Gorczyńska i Franciszek Brodniewicz za zgodą autorki objechali ze sztuką niemal cały kraj.
źródło: http://nie-wierzcie-zegarom.blogspot.com/2012/01/franciszek-brodniewicz.html
 

LINKI

streszczenie sztuki na stronie HyPaTii. Kobiecej Historii Polskiego Teatru
http://www.hypatia.pl/web/pageFiles/attachments/1103/streszczenie-dramaty.pdf

Egipska pszenica  w Encyklopedii Teatru Polskiego
http://www.encyklopediateatru.pl/sztuki/1291/egipska-pszenica

Egipska pszenica  w bazie realizacji e-teatru
http://www.e-teatr.pl/pl/realizacje/1291,sztuka.html

​
pełna informacja o realizacji telewizyjnej z 1994 roku w reż. Olgi Lipińskiej
http://www.filmpolski.pl/fp/index.php?film=521355

zdjęcia z prapremiery w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/142477:1/
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/142478:1/
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/142479:1/

zdjęcie w zasobach Narodowego Archiwum Cyfrowego z realizacji Egipskiej pszenicy  w Teatrze Nowym w Warszawie (premiera 28.09.1934, reż. Janusz Warnecki
https://audiovis.nac.gov.pl/obraz/150676/
​

Kurjer Warszawski: wydanie poranne, R.114, 1934, no 267 - na s. 1 zapowiedź otwarcia Teatru Nowego w Warszawie i premiery Egipskiej pszenicy
http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/plain-content?id=213131

Zmowa kobiet? Inscenizacje feministyczne w polskim teatrze dwudziestolecia międzywojennego - obszerny artykuł Diany Poskuty-Włodek na łamach czasopisma literaturoznawczego Przestrzenie teorii  dotyczący m.in. realizacji Egipskiej pszenicy
http://pressto.amu.edu.pl/index.php/pt/article/viewFile/3968/4016
AUTORKI
TEKSTY
SŁOWA KLUCZE
WYDARZENIA